بررسی بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی از میانه دهه ۱۳۸۰ تاکنون نشان میدهد که موضوع «مدیریت ارز و صیانت از پول ملی» همواره یکی از محورهای ثابت هشدارها و توصیههای راهبردی ایشان به دولتها بوده است؛ توصیههایی که از سطح سیاستگذاری کلان عبور کرده و در بسیاری موارد، وارد جزئیات فنی، اجرایی و حتی رسانهای شدهاند.
رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۵، با تأکید بر ضرورت ایجاد ذخایر ارزی مطمئن، مسئله ارز را نه یک متغیر کوتاهمدت، بلکه بخشی از امنیت اقتصادی کشور تعریف کردند. از منظر ایشان، کشوری که فاقد سپر ارزی برای مقابله با شوکهای اقتصادی باشد، ناگزیر در بزنگاهها هزینههای اجتماعی و معیشتی سنگینی به مردم تحمیل خواهد کرد.
در ادامه این مسیر، در دهه ۱۳۹۰، یکی از پرتکرارترین محورهای تذکرات رهبر انقلاب، پرهیز از مصرف ارز برای کالاهای مصرفی و لوکس، بهویژه کالاهایی با مشابه داخلی بوده است. این نگاه، صرفاً اقتصادی نیست، بلکه ناظر بر حفظ عزت پول ملی، حمایت از تولید داخلی و جلوگیری از خروج بیضابطه منابع ارزی کشور است.
یکی دیگر از نقاط کانونی این بیانات، لزوم تصمیمگیری قاطع، منسجم و با صدای واحد در سیاستهای ارزی است. رهبر انقلاب بارها هشدار دادهاند که چندگانگی گفتار مسئولان اقتصادی، خود به عامل تشدید التهاب در بازار ارز تبدیل میشود و زمینه را برای سوءاستفادههای سوداگرانه فراهم میکند.
در همین چارچوب، ایشان بهصراحت از انحراف سرمایهها به بازارهای غیرمولد مانند ارز و طلا انتقاد کرده و بارها بر ضرورت هدایت نقدینگی و سرمایههای مردمی به سمت صنعت، تولید و کارآفرینی تأکید کردهاند. از منظر این راهبرد، سرمایهای که وارد تولید میشود، به دارایی ملی تبدیل شده و پشتوانه ارزش پول کشور خواهد بود.
در سالهای بعد، رهبر انقلاب با تمرکز بر سیاستهای کلان اقتصاد مقاومتی، بر محورهایی چون اجرای واقعی سیاستهای اصل ۴۴، جلوگیری از دولتیماندن اقتصاد، نظارت دقیق بر مصرف منابع ارزی، مقابله با فساد در تخصیص ارز و سکه، و مهار نقدینگی سرگردان تأکید کردهاند. همچنین هشدارهای صریحی درباره عدم مصرف منابع صندوق توسعه ملی برای هزینههای جاری و لزوم حفظ این منابع برای نسلهای آینده مطرح شده است.
از دیگر محورهای مهم این فرامین میتوان به مقابله با سلطه روانی و عملی دلار در اقتصاد کشور، تقویت ارزش پول ملی، ممنوعیت قیمتگذاری دلاری محصولات داخلی، مدیریت ثبت سفارش واردات، جلوگیری از عدم بازگشت ارزهای صادراتی، و توسعه مبادلات غیردلاری بهویژه با کشورهای همسو و اعضای بریکس اشاره کرد.
نکته قابل توجه آن است که رهبر انقلاب حتی به پیوست رسانهای و تبلیغی سیاستهای ارزی نیز اشاره کرده و نسبت به نقش عملیات روانی دشمن، تبلیغات پرهزینه خارجی و القای نااطمینانی در بازار ارز هشدار دادهاند؛ موضوعی که نشان میدهد مدیریت ارز، صرفاً یک مسئله اقتصادی نیست، بلکه پیوندی عمیق با جنگ روایتها و امنیت روانی جامعه دارد.
جمعبندی
مرور دو دهه بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی بهروشنی نشان میدهد که چارچوبی جامع، دقیق و آزموده برای مدیریت بازار ارز در کشور وجود دارد؛ چارچوبی که بر ثبات، تولیدمحوری، شفافیت، مقابله با فساد، صیانت از پول ملی و بیاثرسازی فشارهای خارجی استوار است. آنچه امروز بیش از هر چیز احساس میشود، نه کمبود راهبرد، بلکه ضرورت بازگشت به همین فرامین و اجرای بیملاحظه و هماهنگ آنهاست.
این گزارش، بههمراه اینفوگرافی پیوستشده از مهمترین فرامین رهبر انقلاب در حوزه ارز، میتواند مبنایی برای بازاندیشی جدی در سیاستهای ارزی و مطالبهگری آگاهانه افکار عمومی از مسئولان اقتصادی کشور باشد.
