بازتاب و روندهای برجسته سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و رسانه‌ای کشور در ۲ دی ماه ۱۴۰۴
بازتاب و روندهای برجسته سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و رسانه‌ای کشور در ۲ دی ماه ۱۴۰۴
بررسی رصد روزانه فضای مجازی نشان می‌دهد هم‌زمان با تشدید مباحث سیاسی داخلی، افزایش ایران‌هراسی خارجی و پررنگ‌شدن نگرانی‌های اقتصادی، میدان رسانه‌ای کشور با ترکیبی از روایت‌های انتقادی، شایعات تأییدنشده و ترندهای هدفمند مواجه است؛ وضعیتی که از یک‌سو بیانگر رشد ابهام و مطالبه‌گری عمومی و از سوی دیگر نشان‌دهنده تلاش جریان‌های مختلف برای جهت‌دهی به افکار عمومی در آستانه تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی پیش‌رو است.

◉ سوژه‌ها

سیاست داخلی:

افزایش واکنش‌ها در فضای مجازی به اظهارات قائم‌پناه، بار دیگر انتقادات نسبت به تبدیل ناکارآمدی‌های انباشته دولت پزشکیان به فرافکنی مقایسه‌ای را در کانون توجه کاربران قرار داده و زمینه‌ساز شکل‌گیری موج پرسشگری درباره مسئولیت‌پذیری دولت شده است.

هم‌زمان، انتشار و بازنشر اظهارات آیت‌الله علم‌الهدی درباره ترور شهید آیت‌الله رئیسی، با افزایش حساسیت افکار عمومی همراه شده و واکنش‌های گسترده‌ای را در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی برانگیخته است.

در روزهای اخیر، مطالب و گمانه‌زنی‌ها درباره موضوع جانشینی رهبری با تمرکز بر روایت «بحران درون حاکمیت» افزایش یافته و به یکی از محورهای پرچرخش در فضای رسانه‌ای تبدیل شده است.

همچنین، تشدید بازنمایی اختلافات میان مجلس و دولت، به‌ویژه در موضوعات کلان حکمرانی، باعث تقویت روایت بی‌ثباتی درون‌سیستمی و تعمیق شکاف نهادی در بازتاب‌های رسانه‌ای شده است.

افزایش هم‌زمان پرسش‌های بی‌پاسخ کاربران درباره وضعیت اقتصادی، آینده سیاسی و چشم‌انداز حکمرانی، نشان‌دهنده رشد فضای ابهام و مطالبه‌گری عمومی در بستر شبکه‌های اجتماعی است.

سیاست خارجی:

اظهارات توهین‌آمیز برخی مقامات آمریکایی علیه ایران، با بازتاب گسترده در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، به تقویت روند ایران‌هراسی تهاجمی در افکار عمومی جهانی منجر شده است.

جریان‌های معاند همچنان با تعمیم الگوی فشار اعمال‌شده علیه ونزوئلا به ایران، در تلاش هستند فضای ترس راهبردی و نگرانی نسبت به آینده اقتصادی و سیاسی کشور را بازتولید کنند.

در همین حال، بنیامین نتانیاهو با تکرار روایت «مبارزه دائمی با تهدیدهای منطقه‌ای ایران»، تلاش دارد موضوع ایران را در دستور کار ثابت رسانه‌های بین‌المللی نگه دارد.

رسانه‌های غربی نیز با برجسته‌سازی مواضع تهاجمی ترامپ، از جمله تهدید ونزوئلا و تأکید بر توان دریایی و نظامی آمریکا، در مسیر هراس‌سازی هدفمند و تشدید فضای نااطمینانی حرکت می‌کنند.

اجتماعی:

سخنان نرجس سلیمانی درباره ضرورت برگزاری بدون محدودیت مراسم جشن ولادت حضرت علی(ع) به‌رغم هم‌زمانی با سالگرد شهادت شهید سلیمانی، در روزهای اخیر به یکی از موضوعات پربسامد شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده و واکنش‌های متنوعی را به همراه داشته است.

اقتصادی:

انتشار اخبار مربوط به کاهش سلطه دلار در ذخایر ارزی جهانی و برجسته‌سازی جابه‌جایی قدرت مالی، توجه کاربران و رسانه‌ها را به تحولات نظام پولی بین‌الملل جلب کرده است.

هم‌زمان، هشدارها درباره اضمحلال تدریجی حکمرانی اقتصادی در صورت تداوم وضعیت موجود، با بازتاب گسترده‌ای در فضای رسانه‌ای همراه شده و به نگرانی‌های عمومی دامن زده است.

◉ جریان‌ها

تلگرام اقتصاد۱۲۰ با برجسته‌سازی مفهوم «قاچاق معکوس»، تلاش کرده مطالبه‌گری عمومی را تشدید کرده و این گزاره را القا کند که یارانه‌های سلامت ایرانیان عملاً به نفع بازارهای عراق و افغانستان مصرف می‌شود.

وبسایت روزنامه ایران با انتقال بار روانی تبعات اجتماعی سیاست‌های فعلی به تصمیمات گذشته، روایت کرده است که هرگونه تنش احتمالی، میراث تصمیم‌های ناگهانی پیشین است نه نتیجه سیاست‌های امروز.

روزنامه هم‌میهن تجربه برجام را به‌عنوان نمونه‌ای عملی از امکان دستیابی به توافقات کنترل‌شده بدون عبور از خطوط امنیت ملی بازنمایی کرده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس با انتشار گزارشی، اینستاگرام را با ۳۱ میلیون کاربر فعال و سهم ۴۷ درصدی از کاربران فضای مجازی، پربازدیدترین شبکه اجتماعی ایران معرفی کرده و بر نقش محوری آن در شکل‌دهی افکار عمومی تأکید داشته است.

تلگرام ایندیپندنت فارسی با تمرکز بر احتمال خشم اجتماعی، تلاش کرده سیاست‌های اقتصادی را عامل مستقیم تهدید ثبات اجتماعی معرفی کند.

خبرگزاری فارس بر ضرورت توجه مجلس و نهادهای تصمیم‌گیرنده به پیامدهای بودجه انقباضی و اثر آن بر توان دولت در اجرای پروژه‌های کلان و پاسخگویی به مطالبات مردم تأکید کرده است.

تلگرام دویچه‌وله فارسی تغییرات اخیر در سیاست‌های حجاب را به‌عنوان عقب‌نشینی محدود پس از فشارهای اجتماعی بازنمایی کرده و کوشیده روایت کنترل‌شده‌ای از این تحولات ارائه دهد.

◉ شایعات و ادعاها

در فضای مجازی شایعاتی درباره مشاجره لفظی نمایندگان با رئیس کل بانک مرکزی در جلسه غیرعلنی مجلس منتشر شده که صحت آن تاکنون تأیید نشده است.

همچنین ادعای وقوع حمله تروریستی به دادگستری زاهدان و انتشار تصاویری از ریختن برنج در بندر شهید رجایی، بدون تأیید رسمی در حال دست‌به‌دست شدن است.

شایعه استعفا یا برکناری سعید اوحدی از ریاست بنیاد شهید به دلیل دوتابعیتی بودن فرزندانش نیز در فضای مجازی منتشر شده که فاقد منبع رسمی است.

◉ ترندکاوی

توییتر: در دو روز گذشته، هشتگ‌های رادیکال اپوزیسیونی مانند #یک_گام_تا_قیام و #نه_شاه_نه_شیخ با افزایش بازنشر مواجه شده‌اند، در حالی که هشتگ‌های یلدایی پس از پایان مناسبت با افت محسوسی روبه‌رو شده‌اند.

اینستاگرام: هشتگ‌های مرتبط با سبک زندگی، تفریح و سرگرمی همچنان غالب هستند، اما تداوم حضور هشتگ‌های #دلار و #طلا نشان می‌دهد دغدغه‌های اقتصادی از چرخه توجه کاربران خارج نشده است.

ایتا: هم‌زمان با ماه رجب، هشتگ‌های مذهبی مانند #ماه_رجب و #میلاد_امام_محمد_باقر رشد چشمگیری داشته‌اند و هشتگ‌های یلدایی با افت سریع مواجه شده‌اند.

تلگرام: هشتگ‌های اقتصادی مرتبط با بازار طلا همچنان در صدر هشتگ‌های صعودی قرار دارند، در حالی که هشتگ‌های یلدایی پس از پایان مناسبت، کاهش محسوسی را تجربه کرده‌اند.