۱. زمین هیچ‌گاه از پیشوای هدایت خالی نمی‌ماند
روایات فراوان نشان می‌دهند که زمین همیشه دارای پیشوایی است که مردم را هدایت می‌کند. مانند روایت امام باقر علیه‌السلام:
«تو تنها بیم‌دهنده هستی و هر قومی هادی خود را دارد. پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله بیم‌دهنده است و در هر زمان، هادیانی از ما هستند که مردم را به آنچه پیامبر خدا آورده هدایت می‌کنند. پس از پیامبر، هادیان علی علیه‌السلام و اوصیا یکی پس از دیگری خواهند بود.»[۱]
۲. زمین هرگز از حجت خالی نمی‌شود
اهل بیت علیهم‌السلام فرموده‌اند که زمین همواره دارای حجتی از جانب خداست. امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
«زمین همیشه حجت خدا را دارد؛ جز با آن، مردم اصلاح نمی‌شوند و زمین اصلاح نمی‌گردد.»[۲]
۳. حجت الهی یا آشکار است یا پنهان
برخی روایات تأکید دارند که حضور حجت الهی همیشه آشکار نیست و گاهی پنهان است. امام سجاد علیه‌السلام فرموده‌اند:
«از زمان خلقت آدم، زمین هرگز از حجت خدا تهی نبوده، چه آشکار و مشهور، چه پنهان و مستور، و تا قیامت نیز چنین خواهد بود؛ در غیر این صورت، عبادت خدا ممکن نبود.»[۳]
۴. جانشینی امام پس از شهادت
روایات فراوان نشان می‌دهند که با شهادت یک امام، امام دیگری جای او را می‌گیرد. امام باقر علیه‌السلام فرموده‌اند:
«ما مانند ستارگان آسمانیم؛ هرگاه ستاره‌ای غایب شود، ستاره‌ای دیگر ظاهر می‌گردد. وقتی به او اشاره کردید و به سویش سر چرخانید، خداوند ستاره شما را از شما غایب می‌کند. فرزندان عبدالمطلب در این میان یکسان‌اند و شناخته نمی‌شوند. هنگام ظهور ستاره شما، خداوند را شکر کنید.»[۴]
۵. دادگری از اهل بیت در هر نسل
امام جعفر صادق علیه‌السلام فرموده‌اند:
«در هر نسل از امتم، فردی عادل از اهل بیت من حضور دارد که تحریف غالیان، انتحال باطل‌گرایان و تأویل جاهلان را از دین دور می‌کند. امامان شما، راهنمایان شما به سوی خدا هستند. پس در دین و نماز خود، به چه کسانی اقتدا می‌کنید، توجه نمایید.»[۵]
۶. خبر از دوازده امام
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرموده‌اند:
«پس از من، دوازده امام خواهند بود؛ اول آنها تو، ای علی، و آخر آنها قائم است که خداوند به وسیله او شرق و غرب زمین را فتح می‌کند.»[۶]
و نیز فرموده‌اند:
«پس از من دوازده خلیفه خواهند بود که همه از قریش هستند.»[۷]
این احادیث نشان می‌دهد که تولد خلفای دوازده‌گانه بدون وقفه است، زیرا قیام دین به حضور آنها بستگی دارد.
۷. حدیث ثقلین
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرموده‌اند:
«ای مردم! من دو گوهر گرانبها را در میان شما می‌گذارم؛ اگر به آنها تمسک جویید، گمراه نخواهید شد: قرآن و عترتم اهل بیت من. این دو هیچ‌گاه از هم جدا نخواهند شد تا بر من وارد شوند.»[۸]
دلالت حدیث بر ضرورت امام زمان
-
انسان همیشه نیازمند قرآن و عترت است؛ زیرا خطر گمراهی همواره وجود دارد.
-
قرآن و امامان، پناهگاه‌های الهی هستند.
-
قرآن کلام خداست و بدون خطاست؛ بنابراین امامان، که همسنگ و ثقل قرآن هستند، باید معصوم باشند.
-
پیروی از یکی کافی نیست؛ هر دو با هم موجب نجات هستند.
-
همان‌طور که قرآن همیشه در دسترس است، امام نیز باید همواره موجود باشد.
۸. حدیث «من مات»
امام صادق علیه‌السلام فرموده‌اند:
«هر کس بدون شناخت امام زمان خود بمیرد، به مرگ جاهلیت مرده است.»[۹]
این حکم نشان می‌دهد که همواره وجود امام ضروری است؛ در غیر این صورت، تکلیف دینی بدون موضوع می‌ماند.
نتیجه‌گیری
طبق قرآن و احادیث صحیح، انسان در تمامی اعصار نیازمند راهنمای الهی است. زمین هرگز از حضور هدایتگران خالی نبوده و نخواهد بود. پس از پیامبر خاتم، اهل بیت ایشان نقش راهنما را بر عهده دارند. در برخی مقاطع، امام ممکن است از دید مردم غایب باشد، ولی از برکات وجودش بهره‌مند خواهند بود.
منابع و مآخذ
-
کافی، ج۱، ص۱۹۱
-
الکافى: ج۱ ص۱۹۱، کمال الدین: ص۶۶۷، الغیبه، نعمانى: ص۱۱۰، بصائر الدرجات: ص۳۰، تفسیر القمّى: ج۲ ص۲۰۹، فسیر العیّاشى: ج۲ ص۲۰۴، المحاسن: ج۱ ص۳۶۷
-
کمال الدین: ص۲۶۲، الغیبه، نعمانى: ص۲۴۱، نهج البلاغه: حکمت۱۴۷، الأمالى، مفید: ص۲۵۰ ح۳
-
الکافی، ج۱، ص۳۳۸
-
کمال الدین: ص۲۲۱، بحار الأنوار، ج۲۳ ص۳۰
-
کمال الدین، ج۱، ص۲۸۲
-
مسند احمد حنبل، ج۵، ص۹۲
-
بصائر الدرجات، ص۴۱۳
-
کمال الدین، ج۲، ص۴۰۹
