به گزارش خبرنگار ما، بازخوانی نقش دانشگاهها در دوران دفاع مقدس نشان میدهد که قشر دانشجو، با وجود قرار داشتن در مهمترین مقطع تحصیلی و آیندهساز جامعه بودن، حضوری گسترده و سرنوشتساز در جبهههای نبرد داشتند. تازهترین دادههای «پرتال جامع شهدای دانشجو» که زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت میکند، تصویری دقیق و مستند از ابعاد این حضور تاریخی ارائه کرده است.
بر اساس این آمار، ۳ هزار و ۹۷ دانشجو در دوران دفاع مقدس به شهادت رسیدهاند؛ جوانانی که از دل دانشگاهها، دانشکدهها و آموزشکدههای سراسر کشور برخاسته بودند و در سختترین روزهای جنگ، درس و دانشگاه را رها کردند تا از تمامیت ارضی و امنیت ملی دفاع کنند. این رقم تنها بخشی از بیش از ۴ هزار دانشجویی است که در دهه شصت در بهترین رشتهها پذیرفته شده و داوطلبانه راه جبههها را برگزیده بودند.
حضور نخبگان دانشگاهی و رتبههای برتر کنکور در میدان نبرد
در میان شهدای دانشجو، نامهای درخشانی از نخبگان و چهرههای ممتاز علمی به چشم میخورد؛ از جمله:
- محسن وزوایی، رتبه یک کنکور ۱۳۵۵ و دانشجوی شیمی دانشگاه صنعتی شریف
- احمدرضا احدی، رتبه یک کنکور ۱۳۶۴ و دانشجوی پزشکی دانشگاه شهید بهشتی
- محسن حاجیبابا، رتبه ۴ کنکور پزشکی دانشگاه تهران
- محمدحسین اوحدی، رتبه ۳ کنکور و دانشجوی مهندسی ساختمان
- محمود شهبازی دستجردی، رتبه ۱۷ کنکور و دانشجوی مهندسی صنایع دانشگاه تهران
- مهران بلورچی، رتبه ۵ کنکور و دانشجوی مهندسی الکترونیک دانشگاه تهران
این حضور پررنگ برگزیدگان آموزشی، نشان میدهد که دفاع مقدس تنها یک میدان نظامی نبود، بلکه صحنهای از حضور اندیشمندان، نخبگان و آیندهسازان کشور بود.
نقش بانوان دانشجو در دفاع مقدس
از میان شهدای دانشجو، ۶ بانوی دانشجو نیز حضور دارند؛ ۵ نفر در بمباران هوایی و یک نفر در حین امدادرسانی به مجروحان به شهادت رسیدهاند. این شهدا در رشتههایی چون پرستاری، ادبیات عرب، تربیت بدنی، پزشکی، زبان فرانسه و ریاضی تحصیل میکردند.
فرماندهان جوان دانشگاهی؛ مسئولیتهایی فراتر از سن
گزارش پرتال شهدا نشان میدهد که ۹۴ دانشجو با وجود سنین ۲۰ تا ۲۷ سال، فرماندهی گردان، گروهان و دسته را برعهده داشتند؛ ۱۱ نفر از آنها در مقطع دکتری تحصیل میکردند. برخی از این فرماندهان شهید عبارتند از:
- احمد آبانی آرانی، دانشجوی زمینشناسی دانشگاه کرمان – فرمانده گروهان، ۲۳ ساله
- احمد آتشدست، دانشجوی پزشکی اصفهان – فرمانده پدافند فکه، ۲۲ ساله
- منصور آخرتدوست، دانشجوی زیستشناسی ارومیه – فرمانده گردان ثارالله، ۲۴ ساله
- مسعود آخوندی، دانشجوی مهندسی مکانیک صنعتی اصفهان – فرمانده گردان، ۲۳ ساله
- مصطفی آزادگان، دانشجوی مهندسی پلیمر امیرکبیر – فرمانده گروهان، ۲۰ ساله
چهرههای هنرمند در میان دانشجویان شهید
در میان شهدای دانشجو، نام دو هنرمند برجسته نیز دیده میشود:
«امیرابوالفضل سپهری» دانشجوی پزشکی و شاعر که در عملیات والفجر ۵ شهید شد؛ و «آیتالله سیفی»، دانشجوی فیزیک هستهای دانشگاه شهید بهشتی که هنگام فیلمبرداری مستند «کربلای ۵» در شلمچه به شهادت رسید؛ مستندی که بعدها در جشنواره فیلم فجر جایزه بهترین مستند را کسب کرد.
دانشجویانی که از خارج به جبهه بازگشتند
یکی از بخشهای مهم این آمار، حضور ۲۲ دانشجوی خارج از کشور است که تحصیل در آلمان، آمریکا، ژاپن، ایتالیا، کانادا و انگلستان را رها کرده و به جبهههای ایران بازگشتند. این دانشجویان در رشتههای مهندسی، پزشکی، جامعهشناسی، کشاورزی و علوم پایه تحصیل میکردند.
سهم دانشگاهها از شهدای دانشجو
بر اساس گزارش منتشر شده، دانشگاهها بیشترین سهم شهدای دانشجو را به ترتیب زیر دارند:
- دانشگاه تهران: ۱۹۷ شهید
- دانشگاه تبریز: ۱۱۶ شهید
- دانشگاه اصفهان: ۱۱۴ شهید
- دانشگاه صنعتی اصفهان: ۱۱۰ شهید
- دانشگاه شیراز: ۹۷ شهید
- دانشگاه صنعتی شریف: ۹۰ شهید
- دانشگاه شهید بهشتی: ۷۷ شهید
- دانشگاه علم و صنعت ایران: ۶۶ شهید
- دانشگاه فردوسی مشهد: ۳۷ شهید
- دانشگاه صنعت نفت: ۲۱ شهید
همچنین دانشسراهای تربیت معلم، آموزشکدههای فنی و دانشگاه آزاد اسلامی نیز در مجموع بیش از هزار شهید دانشجو تقدیم کردهاند.
تنوع گسترده رشتههای تحصیلی
در میان شهدای دانشجو:
- ۹۳۴ نفر در رشتههای فنی و مهندسی
- ۶۰۹ نفر در رشتههای علوم انسانی
- ۲۷۳ نفر در رشتههای علوم پزشکی
- ۲۷۲ نفر در رشتههای علوم پایه
- ۷۰۳ نفر در رشتههای هنر، تربیت بدنی، زبان، نظامی و معلمی
تحصیل میکردند. همچنین ۱۷۴ دانشجو در رشته «آموزش ابتدایی» و ۷۰ نفر در «دبیری» حضور داشتند که نشاندهنده جایگاه ویژه معلمی در دهه ۶۰ است.
